Damacana Fiyatı Rekor Kırdı! Gıdayı da Kirayı da Solladı

Ambalajlı içme suyu fiyatları son bir yılda adeta uçuşa geçti. Damacana suya gelen zam oranı yüzde 50’yi aştı. İstanbul’da 19 litrelik suyun fiyatı 135 liradan başlayıp 195 liraya kadar çıkıyor. Uzmanlara göre artışın arkasında maliyet değil, yabancı şirketlerin pazar hakimiyeti var.

Suya Gelen Zam, Vatandaşın Cebini Kuruttu

Son bir yılda paketli içme suyu fiyatları rekor seviyede arttı. Nakliye, depolama ve personel giderlerinde ciddi bir değişiklik yaşanmazken, başta damacana olmak üzere tüm ambalajlı suların fiyatı en az yüzde 50 zamlandı.

İstanbul’da 19 litrelik damacananın resmi satış tarifesi 110 lira olmasına rağmen, birçok marka bu sınırı aşıyor. Bugün şehirdeki fiyatlar 135 ila 195 lira arasında değişiyor. Elinde iade edilecek damacanası olmayan tüketiciler ise 250-300 liraya kadar çıkan ücretlerle karşılaşıyor.

Suyun Gerçek Maliyeti Yalnızca Yüzde 3

Yapılan analizlere göre, satılan suyun toplam fiyatındaki gerçek su maliyeti sadece yüzde 1 ila 3 arasında. Yani 150 liraya satılan bir damacananın içindeki suyun değeri yalnızca 1,5 ila 3 lira. Kalan kısmı; ambalaj, nakliye, personel, pazarlama ve reklam giderlerine gidiyor.

Ancak sektör temsilcileri, bu gerekçelerin gerçeği yansıtmadığını belirtiyor. Zira yakıt fiyatlarında kayda değer bir artış yok, personel ücretleri büyük ölçüde sabit ve ambalajlar hâlâ dönüşümlü sistemle kullanılıyor. Buna rağmen etiketler her geçen ay değişiyor.

“Tarifeye Uyan Yok”

İstanbul Sucular ve Meşrubatçılar Odası verilerine göre, şehirde 19 litrelik damacananın 110 liradan fazla satılmaması gerekiyor.
Oysa bu tarifeye uyan neredeyse hiçbir marka kalmadı.
Küçük üreticiler kampanyalarla fiyatı bu seviyede tutmaya çalışsa da pazarın büyük kısmı büyük markaların elinde.

Oda Başkanı Ahmet Turan Akkaya, “Hiçbir gerekçe olmadan yapılan zamları kabul etmiyoruz. Markaları Ticaret Bakanlığı’na şikayet ettik,” diyerek tepki gösterdi.

Su Sektörü Yabancıların Kontrolünde

Akkaya, su piyasasındaki fiyat artışlarının en önemli nedeninin yabancı firmaların pazar hakimiyeti olduğunu vurguladı: “Pazarda yerli marka neredeyse kalmadı. İçme suyu gibi stratejik bir ürünün yabancıların elinde olması, hem fiyat hem de sağlık açısından risk. Bugün 22 büyük su markasının tamamı yabancı sermayeli. Onlar ne isterse o oluyor,” dedi.

Rekabet Kurumu’ndan Ceza Ama Etkisi Zayıf

Mayıs ayında Rekabet Kurumu, sektördeki iki büyük firmaya ortak fiyat belirledikleri gerekçesiyle 26 milyon TL ceza kesti.
Ancak uzmanlara göre bu miktar, firmaların dev ciroları karşısında “devede kulak” kaldı.
Sektörde “sessiz kartel” düzeninin hâlâ sürdüğü, fiyatların rekabet yerine birbirine paralel şekilde yükseldiği belirtiliyor.

Hijyen ve Hizmet Şikayetleri Artıyor

Fahiş fiyatların yanı sıra vatandaşların en çok şikayet ettiği konuların başında hijyen geliyor.
Son aylarda birçok tüketici, “yosunlaşmış, kötü kokulu ya da kirli damacana” şikayetleriyle firmalara başvuruyor.
Kuryeler ise ağır iş yükü ve düşük ücret nedeniyle bu işi yapmak istemiyor, bu da teslimat gecikmeleri ve müşteri memnuniyetsizliği yaratıyor.

Restoranlarda Su Altın Fiyatında

Restoranlarda satılan su fiyatları da cep yakıyor.

Kimi işletmede 330 ml’lik bir şişe su 30 lirayken, bazı yerlerde 90 liraya kadar çıkıyor.

Aksaray’da bir restoranda iki küçük suyun 170 liraya satılması sonrası işletmeye ceza kesildi.

Bakanlık, fahiş su satışı yapan işletmelere karşı ülke çapında denetim başlattı.

“Teslimat Ücreti” Oyunu

Eve sipariş verilen sularla toptan alınanlar arasında büyük fark var. Bazı markalar gel-al fiyatını 35 liraya kadar indirirken, aynı su eve teslim edildiğinde 150 lirayı buluyor. Tüketiciler, bu farkın “zam” değil “teslimat ve hizmet bedeli” bahanesiyle yansıtıldığını savunuyor.